Αποκριά στην Ελλάδα

ΣΚΥΡΟΣ

Τις δυο τελευταίες Κυριακές της Αποκριάς, της Κρεατινής και ιδίως της Τυρινής, στην κεντρική πλατεία και τα σοκάκια της πόλης της Σκύρου περνάει η πομπή που την αποτελούν οι γέροι, οι κορέλλες και οι Φράγκοι. Οι κορέλλες χοροπηδούν χαριτωμένα γύρω κι ανάμεσα από τους γέρους, οι Φράγκοι σκιρτούν φυσώντας τους κόχυλες.

 Σ' ορισμένο σημείο οι κορέλλες πιάνονται όλες μαζί χέρι με χέρι και, για ν' αφήσουν τους γέρους να ξεκουραστούν, τραγουδούν το «τραγούδι της κορέλλας», μια πάρα πολύ αργή μελωδία με άγριο και ακανόνιστο ρυθμό. Όταν τελειώσουν οι κορέλλες, οι γέροι «γυρίζουν» το τραγούδι βροντώντας τους ρυθμούς του με τα κουδούνια τους.

Ένας φόβος κυριεύει όποιον βλέπει για πρώτη φορά την πομπή της Απόκριας να κατεβαίνει από τους δρόμους της Σκύρου. Άξαφνα φανερώνονται οι Γέροι, μισοί άνθρωποι και μισά ζώα. Το πάνω μέρος του κορμιού τους είναι τριχωτό, το κεφάλι τους αναμαλλιασμένο, το πρόσωπό τους σαν του τράγου κι από τη μέση τους κρέμονται κυπροκούδουνα. Φορούν μέσα - έξω το μακρύ φαρδύ καπότο τους κι η φλοκάτη του φόδρα τους δίνει μιαν άγρια όψη. Η ράχη, φουσκωμένη με κουρέλια, σχηματίζει μια τρομαχτική καμπούρα. Η κουκούλα του καπότου σφίγγεται με άσπρο τσοπάνικο ζουνάρι περασμένο πίσω απ' το κεφάλι και τις δυο άκρες του φερμένες πάνω στο στήθος. Την στεριώνει ένα όμορφο μαντήλι στο λαιμό, που το στολίζουν φρεσκοκομμένα αγριολούλουδα. Απ' τις λαιμουδαριές κρέμονται κριαροκούδουνα, τροκάνια και κοπριά με λογής - λογής σχήματα, μεγέθη και ήχους. Οι πιο δυνατοί Γέροι μπορεί να φορούν από 50 έως 80, ίσως και παραπάνω, απ' αυτά τα κουδούνια, που έχουν διάμετρο από 5 έως 25 πόντους και συνολικό βάρος καμιά φορά πάνω από 40 κιλά.

Η «Κορέλλα» είναι ένας νέος που μεταμφιέζεται σε κόρη, φορώντας ωραίο σκυριανό νυφικό. Το σκυριανό νυφικό αποτελείται από άσπρο μισοφόρι με πολλά φύλλα κι ένα «πουκάμισο» με απλά κεντίδια. Ύστερα, ένα όμορφο φόρεμα που το λένε «το καλό πουκάμισο με τα χρυσά» καμωμένο από δύο διαφορετικά υφάσματα. Από πάνω φορούν το «μεντενέ», ένα κοντό ζακέτο με φαρδιά μανίκια, μεταξωτό ή από χρωματικές κλωστές.

Ο «Φράγκος» είναι ο άλλος σπουδαίος παράγοντας. Κανείς δεν ξέρει γιατί τους λένε Φράγκους και ποια σχέση έχει το όνομά τους με τους Φράγκους που κατέλαβαν τη Σκύρο γύρω στα 1270. Παρατηρείται όμως πως στη σύγχρονη Ελλάδα λένε «Φράγκους» εκείνους που μιμούνται τους Ευρωπαίους.

Και πράγματι ο Φράγκος ντύνεται ευρωπαϊκά. Μπορεί να φορέσει ό,τι θέλει, ακόμα και μοντέρνα γυναικεία φορέματα. Ο Φράγκος έχει πάντα ένα κουδούνι κρεμασμένο πίσω του και βαστάει έναν κόχυλα -από αυτούς που έχουν τα ψαροκάικα και τους βαρούν όταν θέλουν να τ' ακούσουν από μακριά.

Το Καρναβάλι στη Σκύρο είναι πραγματικά αυθεντικό και αχαλίνωτο. οι μεταμφιέσεις σε γυναίκα, τα κουδούνια, οι παντομίμες, οι παρωδίες και τα αισχρόλογα - μοναδικά, φτάνουν στο απόγειο. Το δε φημισμένο κρασοπότι ξεπερνά κάθε όριο.

Σοφία Λαμπίδη

ΝΑΟΥΣΑ

Εδώ αναβιώνει το παραδοσιακό έθιμο "ΜΠΟΥΛΑ" και "ΓΕΝΙΤΣΑΡΟΣ". Γίνεται παρέλαση παραδοσιακών και Σατυρικών. Η ιστορία του χορευτικού συγκροτήματος αρχίζει το 1705. Την χρονιά εκείνη οι Ναουσαίοι τιμώντας τη μνήμη των παλικαριών που έπεσαν στον αγώνα εναντίον των Τούρκων, εμφανίστηκαν την αποκριά με τις στολές των αρματολών με κέρινο πρόσωπο και θώρακα από χιλιάδες ασημένια νομίσματα. Οι στολές, η μουσική και οι χοροί είναι αυθεντικοί και μεταφέρονται από γενιά σε γενιά, χωρίς καμία ξένη επίδραση. Οι χορευτικοί σύλλογοι και η φιλαρμονική της πόλης παίζουν και χορεύουν στους δρόμους και σε πολλά στέκια γλεντιού, όπου προσφέρονται δωρεάν ναουσιώτικο κρασί, μήλα και άλλα εδέσματα.

ΞΑΝΘΗ

ΤΟ ΞΕΚΙΝΗΜΑ ΤΟΥ ΞΑΝΘΙΩΤΙΚΟΥ ΚΑΡΝΑΒΑΛΙΟΥ

Στα μέσα της δεκαετίας του 1960 κάποιοι Ξανθιώτες με φαντασία, διάθεση και τόλμη προώθησαν την ιδέα του γιατρού Στ. Στάθη για τη διεξαγωγή λαϊκών γιορτών στη διάρκεια της Αποκριάς. Ο στόχος ήταν η εθνική, πνευματική και πολιτιστική ανέλιξη του Νομού Ξάνθης, και παράλληλα η συμβολή στην οικονομία του τόπου.

Έτσι το 1966 για πρώτη φορά οργανώθηκαν στην Ξάνθη οι «Αποκριάτικες Θρακικές Γιορτές». Διήρκεσαν μια εβδομάδα (13-20/2/1966) και διεξήχθησαν στην κεντρική πλατεία, ενώ την τελευταία ημέρα πομπή αποκριάτικων αρμάτων διέσχισε τους κεντρικούς δρόμους της πόλης. Οι συμμετέχοντες και η οργανωτική επιτροπή προσπάθησαν να αναβιώσουν έθιμα της ίδιας της Ξάνθης, της Θράκης, αλλά και να ενσωματώσουν στη γιορτή ποντιακές και μικρασιατικές παραδόσεις.

Η επιτυχία των πρώτων Θρακικών Γιορτών ξεπέρασε κάθε προσδοκία. Γι αυτό τον επόμενο χρόνο οι εκδηλώσεις επαναλήφθηκαν. Μάλιστα το 1967 διήρκεσαν δυο εβδομάδες, ήταν καλύτερα οργανωμένες και με μεγαλύτερη ποικιλία θεμάτων. Οι επισκέπτες από όλη την Ελλάδα ξεπέρασαν τα 45.000 άτομα. Από το 1968 οι «Θρακικές Λαογραφικές Εορτές», όπως μετονομάστηκαν οι τελετές, μεταφέρθηκαν στην παλιά πόλη της Ξάνθης και άρχισαν να διοργανώνονται από τη Δημοτική Αρχή.

Στη διάρκεια των ετών 1968-1977 οι εκδηλώσεις ήταν προσανατολισμένες στην αναβίωση των εθίμων της περιοχής, προκειμένου να σπάσει η απομόνωση της επαρχίας και να γίνει γνωστή η Θράκη στο Πανελλήνιο. Έτσι αναπαριστούνται οι Πιτεράδες με τα γλέντια τους, οι Σεϊμένηδες, η Τζαμάλα, η Θρακική Βεγγέρα, το Προξενιό, το Γαϊτανάκι, ο Θρακιώτικος Γάμος εμπλουτισμένες με διαλέξεις και εκδηλώσεις για τον παραδοσιακό πολιτισμό.

Νικολέτα Καβανόζη – Γιώργος Παπαδόπουλος – Γιώργος Ράπτης

Κατασκευή ιστοσελίδας Γιάννης Ανδρεάδης
Copyright © 2003